vleeshaken aan kettingen… Angst is een sterke emotie – MM CONTEMPORARY DANCE COMPANY | I met twee actuele choreografieën op de grote balletcomposities Sacre du Printemps van Stravinksy en Bolero van Ravel

nachtkritiek van Lisa Reinheimer

 

 

Het schrit_tmacher festival opent het laatste weekend met twee actuele choreografieën op de grote balletcomposities Sacre du Printemps van Stravinksy en Bolero van Ravel. Dit combinatieprogramma wint aan extra diepgang met de uitvoeringslocatie de Fabrik Stahlbau Strang. Het Italiaanse MM Contemporary Dance Company, dat meer klassiekers herschiep, trekt paralellen tussen de maatschappelijke thema’s uit de composities en onze huidige tijd.

Boven het midden van het toneel hangt een rij vleeshaken aan kettingen naar beneden. Van linksachter wordt het naakte voorjaarsoffer diagonaal over het toneel getrokken. Steeds voegen zich mensen op het podium. In een kring, klaar om te vechten of te rennen. In rode broeken en jurken met daarop geborduurde spieren, alsof de huid al van hun lichamen is gevilt. Met korte stampende bewegingen en dreigende blikken komt de groep op ons af.

Lijken de dansers na deze eerste intimidatie op huppelende lammetjes en koeien die voor het eerst na de winter in de wei komen, die onschuld is snel over. Zelfs de ontluikende jonge vrouwen zijn niet vrij van smet. Er ontwikkelt zich een steeds veranderende machtsstrijd tussen de dansers. Mensen worden uitgesloten door de groep, vrouwen worden door grijpgrage handen aangerand, als roofdieren houden ze elkaar in de gaten. Wie maakt er een schijnbeweging, wie gedraagt zich anders dan de groep? Boven hen hangen de vleeshaken als een zwaard van Damocles of als een vanitas.

De Sacre du Printemps leverde 100-jaar geleden nog een groot schandaal op, door het wilde dansen en stampen in de choreografie van Nijinksy en de vele maatwisselingen en koper uithalen die uitmonden in hysterie. De angst voor de wereld die in dit ballet tot uitdrukking komt is geen verleden tijd. Choreograaf Enrico Morelli houdt de metafoor, het ritueel, van de Sacre in stand. Met veel respect (misschien iets te veel) voor de oude muziekcompositie en het ballet, maar slaagt er wel in een eigentijdse versie te presenteren.

 

Een mooi contrast vormt Bolero van choreograaf en artistiek leider Michele Merola. Na de angst uit The Rite of Spring heeft Bolero een bijna zalvende werking. Want gelukkig is de mens nog steeds instaat om contact te maken, zij het in de geborgenheid van het donker. Van de stampende en soms vlijmscherpe banale mens, zien we nu vloeiende en individuele mensen.

Een ingetogen en intieme openingsscène. Onder de repetitieve openingsklanken van Ravels Bolero op piano staan twee mannen voor elkaar. Achter hen staat een papieren plisséwand. Het licht valt in strepen over hun torso’s, alsof ze zich in een kleine cel bevinden. De mannen vloeien samen en worden weer twee. Teder, zacht en hulpvaardig. De voorste man vouwt zijn armen over de schouders van de achterste. De achterste vouwt zijn armen onder de oksels van de voorste, de handen op de wangen en tilt hem op. Als de wand beweegt, verdwijnen de mannen in de ribbels van de wand.

 

De wand beweegt en ademt mee met het stuk. Steeds verschijnen en verdwijnen de dansers, alsof we door een enorm huis dwalen en achter iedere deur die we opendoen ontvouwt zich een andere kamer met een nieuw tafereel. Geraffineerde duetten, scherpe en dynamische trio’s, spannende groepsensembles. Opgezweept door de dromerige Bolero, de aanhoudende marsroffel houdt ons op de grond. Dat uitdagende en bezwerende ritme, door componist Stefano Corrias bewerkt tot een nieuwe compositie, drijft ons door het huis, nieuwsgierig naar de volgende kamer.

In The Rite of Spring zien we angstcultuur en machtsstrijd. Iedereen die zich boven de groep verheft wordt direct tot de orde geroepen. Wat doet denken aan de verkiezingsslogan van de VVD ‘Normaal. Doen.’ of de Nederlandse gezegdes ‘doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg’, en ‘niet je kop boven het maaiveld uitsteken’. Hoeveel is er dan eigenlijk veranderd? Hoewel ‘de uitverkorene’ zich in zijn dodendans verheft boven de extatische heksenkring, de collectiviteit van de groep wint. Angst weten we allemaal is een sterke emotie. In Bolero zien we juist individualiteit en intimiteit, zij het in eerste instantie achter gesloten deuren. Hier heerst de eigen emotie en drive. Ravel noemde zijn Bolero inhoudsloos, maar Merola schept er een hele wereld uit. De mens maakt contact, vertedert en is behulpzaam. En symbolisch als dit klinkt, zo eindigt ook het stuk, in witte onschuld, een nieuwe inhoud.