Op wereldvrouwendag brengt de Mexikaanse danseres en choreografe Tania Pérez-Salas twee van haar stukken naar het Schrit_tmacher festival. Het is een goede dramaturgische keuze om 3. Fourteen Sixteen samen met Macho Man XXI te presenteren. Er wordt een grote lijn uitgezet van de barokperiode tot in het nu met sociale thema’s die niet actueler hadden kunnen zijn.

door Natalie Broschat

vertaling Lisa Reinheimer

De twee grote Barokken Lodewijks lieten het zich goed gaan. In de 17e en 18e eeuw werd er aan het Franse hof veel gedanst, gefeest en gedronken. Het ene pronkfeest na het andere. Waarom ook niet? Vooral de Zonnekoning, Lodewijk de 14^e, wist hoe je het goede leven moest genieten, hield van dansen en smeet zo heel wat geld over de balk. Lodewijk de 16^e daarentegen, de laatste koning van Frankrijk, interesseerde zich voor heel andere dingen. Nauwelijks had hij de Franse troon bestegen of in zijn hoofd was hij al koning van de hele wereld.

Tania Pérez-Salas, die in 1994 haar eigen gezelschap oprichtte, basseert haar stuk 3Fourteen Sixteen (2002) op deze tijd. Dit stuk maakte ze oorspronkelijk in opdracht van Compañia Nacional de Danza, maar wordt bij het Schrit_tmacher festival in Fabrik Stahlbau Strang in Aken door haar eigen gezelschap gedanst. De elf dansers nemen ons mee terug naar deze tijd en worden daarbij begeleidt door de klanken van grote Barokcomponisten als Marin Marias, Girolamo Frescobaldi, Antonio Vivaldi, Francois Couperin en Giovanni Battista Pergolesi.

De decente kostuums weerspiegelen op heldere wijze deze prachtige en pompeuze tijd. Ze variëren van witte stof over zwarte bodies tot uitgelaten jurken. Ze werden ontworpen door de Mexicaanse kostuumontwerper Eloise Kazan. Zij ontwierp ook de stoffenwereld voor de voorstelling Cuando Los Disfraces Se Cuelgan (When The Disguises Are Hung Up) van Delfos Danza Contemporanea. In 3. Fourteen Sixteen harmoniëren de dans en de kostuums op hun mooist als de danseressen tijdens een complexe choreografie in rode robes over het toneel stromen.

Voor het korte, 20 minuten durende stuk nam Tania Pérez-Salas veel vrijheid en dat pakt goed uit. De circulatie, de oneindigheid en de zich steeds herhalende geschiedenissen – daar zinspeelt het cijfer Pi uit de titel op (3,14159…) – kan zo toegepast worden op de huidige tijd.  Op de grootheidswaanzin van huidige wereld heersers, die graag een hof gehad zouden hebben en helemaal in hun eigen realiteit leven. En ook is het toepasbaar op de decadentie van de rijkste 1% van de wereldbevolking. Groepen die zich door hiërarchie, macht en misbruik kenmerken en dat ook celebreren.

Daar haakt ook het tweede deel van de avond goed op in. Eerder was de titel van dit stuk uit 2014 Made in Mexico, maar nu is de titel Macho Man XXI en verwijst daarmee op het wereldwijd voor de hand liggende. Het stuk gaat om de vrouw te midden van Trumps, Weinstein’s, chef’s en andere, soortgelijk gedreven mannen.

Het begin van Macho Man XXI is ongelofelijk sterk. Een homogene formatie marcheert al stampend en veranderd steeds heel minutieus haar positie, zoals turners dat doen. In hun witte onderhemden en zwarte blouses vormen de dansers een androgyne groep. Een gemeenschap gelijk in alles. Als daar niet dat ene kleine verschil zou zijn, dat op enig moment dansant en lichamelijk zichtbaar wordt. Gender. De biologisch-sociologische drift maakt de mannen al snel tot monsters die de vrouwen de kleren van hun lijven rukken. Ze maken hen onderdanig en ze gebruiken hen. Deze discrepantie in dominantie, kracht en macht betrekt zich daarna op alle volgende beelden van de voorstelling. De Mexicaanse volksdans, die er sexy uitziet, maar in de kern gaat over de onderwerping van de vrouw aan de man. Of op de representatie van de typische chef in zijn bureaustoel, die de vrouw ook onderdanig maakt. Het is niet zo dat Tania Pérez-Salas mannen alleen presenteert als de daders, verantwoordelijk voor het vrouwelijk lijden. Stereotypen als het popsterretje zijn net zulke aanstichters als de cowboy.

Het sterke, heterogene ensemble presenteert de beelden op heel mooie wijze en ontvouwt in contrast met tot sterke openingsscène haar individuele punten. Je wilt de twaalf dansers steeds allemaal gelijktijdig en evengoed kunnen zien – Jose Ramon Corral, Edisel Cruz Gonzalez, Ana Elisa Estrada, Nicole Erickson, Renato Gonzalez, Alicia Hauffray, Allie Mae Gee, Eduard Martinez, Sarah Matry-Guerre, Jose Roberto Solis, Diego Vazquez en Myrthe Weehuizen. Zelf zegt Tania Pérez-Salas over haar gezelschap: “I like having different personalities, bringing a mix of faces onto the stage so that each character stands out. I don’t like it when the faces all blend in together.” En dat doen ze in geen geval.

En er bevinden zich niet alleen mooie lichamen op het toneel. Ook al bij Delfos Danza Contemporanea, is de Mexicaanse dansvond volgepakt met scènes en beladen met symbolen en thema’s en prijken daar steeds sterke momenten bovenuit. Zoals, wanneer de mannen met hun wijd gespreide benen over de liggende vrouwen staan, ze hen met hun blikken fixeren en eenvoudig heen en weer trippelen. De Hashtag #MeToo bestond nog niet op de avond van de toenmalige première, maar is zonder problemen op delen van Macho Man XXI over te dragen.

In de loop van het stuk ontvouwt zich een verduidelijking van de gendervraag door de opvoering van clichés en stereotypen. En, ook wanneer een heldere houding ten opzichte van dit complexe thema ontbreekt, is deze avond een belangrijke bijdrage aan dit debat, die onze huidige tijd en samenleving blijvend zal beïnvloeden. Precies op wereldvrouwendag is Tania Pérez-Salas’ gezelschap te gast met een programma dat duidelijk op de kleine verschillen ingaat, die heden ten dage groter zijn dan ooit.