Schrit_tmachter in Aken: De 2Faced Dane Company uit Engeland opent met hun driedelige avond Run.

nachtkritiek

Nicole Strecker

vertaling door Lisa Reinheimer

Het is curieus te noemen. Dat een festivaldirecteur een aantal grote namen uit de choreografen-jetset weet te strikken en dan niet zijn festival opent met wereldsterren als Sidi Larbi Cherkaoui of Hofesh Shechter, maar met ‘de onbekende groep’, in ieder geval in Duitsland. Nee, eigenlijk is het hele Schrit_tmachter festival een curieus fenomeen. FestivaldirecterRick Takvorian begint een dansfestival in een stad waar elf maanden lang nauwelijks dans getoond wordt. Hij weerlegt alle theorieën die menen dat het werven van danspubliek een doorgaande arbeid is. Al 23 maal stelde hij zijn liefhebbers-programma samen en de toeschouwers stromen in grote getalen naar de kuursteden in de grensregio. Ieder jaar is Schrit_tmacher weer uitverkocht. Takvorian trekt naar diverse locaties in de stad en zelfs helemaal naar Nederland. Hij trekt naar de coole plekken (ook in de koele zin van het woord, want ook naar de bijna niet warm te krijgen industriehal Stahlbau Strang, dus houdt het publiek gewoon hun winterjas aan) en het publiek komt achter hem aan. Wie zo geliefd is, die kan wel een beetje risico nemen. Zoals met de 2Faced Dance Company uit Engeland met hun driedelige avond Run.

Stuk nummer één: From Above. Van Choreograaf en artistiek leider Tamsin Fitzgerald. Twintig jaar geleden richtte zij het gezelschap dat alleen uit mannelijke dansers bestaat op in Hereford, het agrarische westen van Engeland. Ze houdt zich bezig met community dance en zet zich in om meer mannen voor dans te winnen en moedigt ze vrouwen aan om te choreograferen. Onder het motto: Hier, macho-choreografenwereld! Voor haarzelf betekent dat ook dat ze gender clichés afbreekt en de vermeende ‘zware’ street dance jongens als zacht vloeibaar en kwetsbaar toont. De digital natives die in de constante informatiestroom hun hoofd niet meer boven water kunnen houden.

From Above meent de nieuwe hemelmacht, het aanhoudende geflikker van onze samenleving 2.0. Er hangen drie platen drukkend boven het toneel die een nerveus wit licht verspreiden. Met ratelende kettingen worden ze door de dansers in positie gebracht. Ze doen denken aan de zonnetent van een satelliet die onze miljarden data verzamelen. Zoals een elektronisch deeltje in de grote stroom van big data kromtrekt en reutelt, zo draait een van de dansers zich onder de lichtplaat. Meer op een futuristische creatuur lijkend dan op een mens. Zijn vreemd stemmende gedraai wordt door drie mannen voortgezet. Ze tillen hem op, laten hem zweven en zetten hem tijdens het lopen op hun schouders en laten hem balanceren op hun knieën. Spectaculaire lifts, door de lucht geworpen dansers en soepele rollen over de vloer. Een zachte manipulatie die de individuen zich bereidwillig laten ondergaan. De mens verwordt langzaam tot Cyborg. Gestuurd door de onzichtbare energiestromen van de digitale collectieve intelligentie.

Een spannend, dansverwant, thema dat Tamsin Fitzgerald van begin af aan veelbelovend omzet. Maar hoe langer de flow duurt waarin de street dance-taal aan de moderne dans schurkt, hoe willekeuriger het materiaal lijkt. De soundtrack van cello en piano dreunt veel te hard en bombastisch zodat het elektroblubber wordt. Een makke die voor alle drie de stukken geldt. Wie het volume zo hoog draait, verdringt ook de laatste gedachte uit het hoofd.

Dat is jammer, want vermoedelijk heeft het choreografentrio goed doordacht de thema’s gekozen. De Britse Rebecca Evans bijvoorbeeld stelde dat er te veel angst heerst rond de migratiepolitiek. In haar choreografie The Other valt het vluchtelingen thema weg, omdat het teveel over de angst gaat. Danser Jack Humphrey is het van paniek schuddende schepsel, collega Jason Boyle een allegorische figuur van de angst. Hij duikt op vanuit het donker, pakt zijn slachtoffer, trekt het achter zich aan en zit het op de huid. Een sarcastisch-boze demon die zich niet laat vangen noch controleren. Hoe wanhopig slachtoffer Humphrey ook probeert zichzelf te bekrachtigen en stram als een soldaat paradeert en zich met gebalde vuist op de borst slaat. Wanneer choreograaf Evans hen dan eindelijk laat dansen, wordt het een duet tussen een fabelachtig horrorwezen en emotioneel voortgestuwd slachtoffer. Maar daar moeten we lang op wachten. De dansers herhalen een eindeloos jongleernummer met mobiele schijnwerpers, totdat deze eindelijk wat licht in het dansdonker brengen. Deze hulpzoekende greep naar een object in de laatste choreografie is vreemd.

Fallen Angels van Lenka Vagnerová die nog willekeuriger uitgevoerd wordt, alsof ze niet wil vertrouwen op de kracht van de lichamen van het gezelschap. Daarbij zien de jongens van het ensemble eruit alsof ze tot alles in staat zijn en tot alles bereid zijn. Van zacht wriemelende internetjunkies tot angstzweet jagende agressoren of tot, in het slot stuk, Lucifer gelijkende engelen. Hier danst de gevallen hemelschare als de rebellen van Hofesh Shechter. Ze gooien plastic flessen naar elkaar, gevuld met rode vloeistof, alsof ze hun bloeddorst moeten stillen. Ze klemmen hun armen onder hun T-shirts en laten hun ellenbogen uitsteken als ware het vleugels. Engelen in dwangbuizen, en die hebben ze nodig ook, zo gewelddadig als dit satansgebroed aanvalt. Er dringen zich allerlei beelden van andere choreografieën op. Zoals de mensenketting uit Crystal Pite’s catastrofale stuk In the event of alsof dit stuk is ontstaan als een copy-past van YouTube-clips door de wilde willekeur waarmee de esthetiek zich wisselt. Een aantijging is het vast en zeker, maar de choreografie maakt zijn punt pas als een van de dansers in een verfomfaaide verenjurk van het toneel schuifelt. Als Ikarus die ondanks zijn grootheidswaanzin en tot zijn eigen schaamte overleeft.
Het heeft minder effect deze avond. Minder pretentieuze ‘womenspreading’ zou ook beter hebben gewerkt. En dat gun je niet alleen dit hedendaagse genderproject van Tamsin Fitzgerald en de 2Faced Dance Company, maar ook de opening van het meest eigenzinnig dansfestival dat er bestaat, Schrit_tmacher.