“What the hell is water?”

Yin Yue YY Dance Company New York – „The Edge of 30 Degrees“

Ilona Roesli

Ruim tien jaar geleden begon een van mijn favoriete schrijvers, David Foster Wallace, zijn toespraak aan recent afgestudeerden met een parabel over twee jonge vissen:

There are these two young fish swimming along and they happen to meet an older fish swimming the other way, who nods at them and says:

“Morning, boys. How’s the water?” And the two young fish swim on for a bit, and then eventually one of them looks over at the other and goes:

“What the hell is water?”

Hij vervolgt zijn toespraak. Terloops deelt hij met de groep onzekere bedenkingen over zijn misschien ietwat moralistische indruk. Hij bespreekt namelijk een manier van denken die tegenwoordig als vanzelfsprekend wordt ervaren. We denken dat de meeste gebeurtenissen, hoe alledaags dan ook, ons overkomen: de langdradigheid van huishoudelijke taken zoals het doen van boodschappen of de verbitterde sfeer die we proeven in het openbaar vervoer. Alles draait om ons (waarom is de kassière/kassier zo onvriendelijk tegen mij? waarom valt juist nu mijn koffie in de auto? waarom moet diegene met de minste onfrisse lichaamsgeur juist naast mij zitten?). We hebben absoluut geen aandacht voor de aanwezigheid van anderen. En we hebben geen idee van wat water is.

Ik zal niet verzanden in de rol van poortwachter van de kunsten. Ik zal niet proberen om de potentieel betekenisvolle rol van de kunsten in de alledaagse sleur te schetsen. Of te illustreren hoe een ander perspectief kan gevormd worden door de kunsten. De associaties die naar boven komen naar aanleiding van Wallace zal ik hier parkeren.

YY Dance Company schrit_tmacher The Time Followed

Het addertje onder het gras? Deze gedachten zou ik niet hebben gehad zonder een dansvoorstelling die ik zag.

In een lege theaterzaal, die normaal fungeert als staalfabriek, zit en wacht ik op mijn twee collega’s terwijl zij hun camera’s opstellen en voorbereiden. Ik weet niet of ik mij dankbaar of schuldig moet voelen tegenover hen met mijn notitieboek en pen in mijn linnen tasje. Ik neem foto’s van het nog lege decor, maar realiseer mij al snel dat de camerafunctie van mijn telefoon bijzonder achterloopt op andere telefoons. Ik was nog geen dag eerder op diezelfde plek, toen er nog daglicht was, om de repetities bij te wonen en een interview met choreografe Yin Yue af te nemen. Er is bijna niets dat het gevoel evenaart van rondkijken in een ruimte waarvan je weet dat die zo vol zal lopen met dansers, personeel en een anticiperend publiek. Maar om hen eerder af te zijn, zonder nog even niet aan het werk te moeten, voelt voyeuristischer aan dan het werkelijk bijwonen van de repetities.

YY Dance Company schrit_tmacher The Time Followed

Nog een uur te gaan. Dit is het moment waarop choreografen, regisseurs, acteurs en andere kunstenaars zichzelf vertellen of door anderen verteld worden: ’nog een uur voordat je op moet‘. Dit is slechts een van de vele tijdgerelateerde themna’s die Yin Yue behandelt in haar nieuwe werk The Edge of 30 Degrees. Yue, die werkt vanuit FoCo-techniek in haar choreografische praktijk, interpreteert tijd liever in een structuur van interacties dan volgens de lineaire vormen die we kennen.

YY Dance Company schrit_tmacher Stone and Kisses

Volgens de Franse filosoof Henri Bergson, structureren we tijd aan de hand van gebeurtenissen die ons het meest opvallen. Hij stelt dat elke gebeurtenis in ons leven met elkaar herenigd moeten worden om een tijd te representeren die ononderbroken is. Hij noemt het duration, en duration is verandering. Het belang van tijd moet niet worden opgedeeld in absolute waarden (volgens zijn theorie zou iets dat beschouwd kan worden als een moment hetzelfde gewicht kunnen dragen als een langdurende relatie, hoewel velen van ons het niet op die manier zouden ervaren). Als tijd gerepresenteerd moet worden aan de hand van interacties, en niet in absolute getallen zoals seconden, minuten of uren, welke bewegingen ontstaan er dan?

In het werk The Edge of 30 Degrees, die in wereldpremière ging in Aachen, wordt elke mogelijkheid om een individuele beweging te vervolgen in een volgende beweging, verstoord door een beweging van een andere danser. Elke beweging blijft onaf. Rechte lijnen zijn uit den boze. Dit driedelige werk bestaat uit een duet, getiteld „The Time Followed“, gevolgd door twee ensemblewerken: „Stones and Kisses“ en „Citizen“. In „The Time Followed“ laten de performers, Yin Yue en Grace Whitworth, een relatie zien die noch gebaseerd is op tegenstellingen, noch op gelijkenissen. „The Time Followed“ onderstreept sequenties van bewegingen die andere bewegingen aanwakkeren. Dit idee van causaliteit wekt de suggestie op dat elke beweging een reactie op of gevolg is van een andere. Zo krijgt elke interactie tussen performers en bewegingen hetzelfde gewicht. The Edge of 30 Degrees toont op die manier diezelfde anti-hiërarchische nadruk op tijd, zoals Bergson dat doet.

YY Dance Company schrit_tmacher Stone and Kisses

In ons alledaags leven dragen we vaak het idee met ons mee dat we slechts enkele minuten of uren hebben tot de volgende handeling of gebeurtenis. De choreografische praktijk van Yin Yue echter, reflecteert en deconstrueert tegelijkertijd dit vastgeroeste idee. Het idee van beweging, bestaande uit ruimte en tijd, wordt uitgebreid met het menselijke domein van de interactie. Op die manier neemt The Edge of 30 Degrees een duik in onbekende wateren.